| Jaargang 8, Nummer 2 |
Dat er ook andere orkesten naar verre oorden trekken is bekend; nu kwam het echter wel heel dicht bij het
PSO in de buurt. De ons bevriende Philips Harmonie had een tournee gepland naar China. Gezien de
sterke relationele banden met dit orkest, reden voor Maarten Theulen en Ron van de Stelt om een kort
VHV-verslag te schrijven.
Oorspronkelijk waren we gevraagd in te vallen bij de Philips Harmonie bij de geplande tournee naar China eind april. Door de Sars-epidemie kon deze echter geen doorgang vinden. Het was voor ons dan ook een vraag of we bij de hernieuwde poging opnieuw gevraagd zouden worden, of dat voor ons van uitstel afstel zou komen. Eind augustus was er duidelijkheid: er werd op onze medewerking gerekend!
Op woensdag 15 oktober was het zover: gekleed in reisuniform (zwarte kamgaren (!) broek, wit Philips T- shirt, zwarte sokken, zwarte schoenen en een rode Philips sweater) werden we per bus naar Schiphol vervoerd. De KLM-vlucht van ruim 9 uur verliep voorspoedig zodat we halverwege de ochtend voet aan de grond zetten in Peking. Het vervolg was voor ons zeer bekend: chaos bij de douane, opstellen op naam, heel lang wachten. Alleen het aankomstgebouw was gemoderniseerd ten opzichte van de tournee van het PSO 8 jaar geleden.
Zijn de tournees met het PSO eigenlijk gewoon vakanties, bij de Philips Harmonie is het een echte tournee. Niet eerst naar het hotel, opfrissen en een beetje bijslapen, maar direct vanuit het vliegveld naar de Chinese muur! Dan is het culturele element achter de rug en kan iedereen zich concentreren op de concerten! Zonder gelegenheid om geld te wisselen, kwamen we ook niet in verleiding allerlei prullaria aan te schaffen bij de onafzienbare rij souvenirverkopers, ofschoon bij nader inzien ook de Euro in China een geldig betaalmiddel blijkt te zijn.
Het hotel was (helaas) lang niet zo luxe als ‘ons’ PSO-hotel, ofschoon het in ieder hotel buitengewoon vermakelijk was ruim 100 man met volop bagage naar boven te transporteren met 1 of 2 kleine liftjes; de wachttijd liep soms op tot 20 minuten. Nadat we ons geïnstalleerd hadden op onze kamers wachtten de bussen een uurtje later alweer op ons om ons naar het avondprogramma te brengen. Een optreden van een Chinees jeugdorkest, gevolgd door diner. Door een communicatiestoornis bleek een en ander niet geheel duidelijk. Het was namelijk geen optreden, maar wij werden geacht een soort masterclass te geven aan de diverse instrumentalistjes. 10 Chinese hoornistjes keken vol verwachting naar ons op. Op ons verzoek dan maar wat te spelen, overgebracht in onze beste Chinese gebarentaal, begonnen ze in plaats daarvan ons te overladen met cadeautjes. Uiteindelijk hebben we zelf maar wat proberen te spelen op hun Chinese hoorns, wat een bagger!
De volgende ochtend bijtijds op, want we waren uitgenodigd bij het PSO. Nee, niet het onze, maar het Peking Symfonie Orkest. Zij zijn een professioneel orkest dat Chinese muziek speelt op Chinese instrumenten. Ook in Europa zijn ze al enige malen op tournee geweest, maar helaas nog niet in Nederland (wel bij onze zuiderburen). Fascinerend hoe een doedelzakgeluid kan klinken uit een soort boomstam en hoe een eendenfluit muzikaal functioneel kan worden ingezet.
Na de lunch – het eten met stokjes valt nog niet mee – op weg naar ons ‘grote’concert. Een optreden in de Grote Hal van het Volk voor ruim 4000 toeschouwers, alsmede een live-uitzending op de Chinese televisie. Dit was extra spannend daar dit de eerste gelegenheid was om vast te stellen of onze instrumenten daadwerkelijk in China waren beland en zo ja, in welke staat. Deze waren in een afzonderlijk vliegtuig al enige dagen eerder naar Peking gevlogen, gecoördineerd door de ons bekende Mark Uitenbroek. Gelukkig waren ze aanwezig, ofschoon enige transportschade bij allebei onze hoorns aanwezig was.
Naar omstandigheden verliep het concert heel goed: 1,5 week je eigen instrument niet aangeraakt, een zaal met een zodanige omvang dat het lijkt alsof je buiten speelt, veel pluche op de vloer, een Chinese dirigent die plots een aantal stukken dirigeert, samenspelen met een aantal jeudgorkesten (800 kinderen) en dan ook nog eens overal microfoons en camera’s. Dat we er ons goed doorheen sloegen, gaf veel vertrouwen voor de overige acht concerten.
We begonnen zowaar enigszins in het ritme te komen. Dit was nodig ook, want voor de volgende dag stond een busreis naar Nanjing op het programma. Volgens het tourneeboekje 900 km, vertrek 9:00, aankomt 20:00 uur. Over de koffers waren we nog wat minder hoopvol, deze werden ingeladen in een ruim uitgevallen scooter bestuurd door twee wat angstig kijkende Chinezen. Onvoorstelbaar wat je onderweg al niet meemaakt: een voorbijrijdend wiel met de bijbehorende vrachtwagenchauffeur er rennend achteraan, varkenstransporten (de onderste drie lagen waren half dood en in ieder geval ondergepoept, in de lagen daarboven was soms nog enige levende have), fietsers op de snelweg (kort geleden was het hier nog een zandpad en er is (nog) geen alternatief), racewedstrijden tussen bus en vrachtauto’s (als er een wegversmalling komt, ga je vol op het gas en leun je met alle gewicht op de claxon), enz. enz.. In werkelijkheid bleek de afstand ruim 1200 km te zijn, daarbij haalden we een gemiddelde van 50 km/uur. Reken zelf maar uit wat onze werkelijke aankomsttijd was. Om 3:00 uur ’s nachts werd ook de chauffeur wat onrustig. Inmiddels stond hij al een half uurtje achter het stuur, want hij was bang dat hij in slaap zou vallen. Enigszins wanhopig vroeg hij bij het tolhokje angstig hoe ver het nog was. Het antwoord: nog 300 km, best ver voor een chauffeur die voordien nog nooit buiten Peking was geweest! Maar wat een orkest: geen onvertogen woord, bijna 22 uur vrolijkheid aan één stuk door; bewonderenswaardig.
Eindelijk in Nanjing aangekomen, pakten we snel het vertrouwde ritme weer op: een paar uur bijslapen in het hotel, concertkleren verzamelen, repeteren in de zaal en concert. Zelfs onze koffers arriveerden in de loop van de middag, net op tijd voor het vertrek naar het concert!
Het standaard avondprogramma begon ook al te wennen: voor het concert een lichte hap bestaande uit één of meerdere sneden wit casinobrood zonder boter of beleg en een banaan. Als je geluk had waren er ook zakjes instant-koffie, maar dat lauwe Chinese water blijft een risico. Na het concert terug naar het hotel waar om ca. 23:00 uur het diner werd geserveerd. Overigens was het moeilijk het verschil tussen ontbijt, lunch en diner vast te stellen op basis van de gerechten. Wat wel hielp was het verschijnsel dat het ontbijt altijd in buffetvorm werd aangeboden, de andere maaltijden soms ook, maar vaak werd dit ook aan tafel geserveerd. Aan menscapaciteit hebben ze in China geen gebrek. De volgende ochtend bijtijds op, in de bus, naar de volgende bestemming, lunch, repeteren, concert, enz..enz. Gelukkig betrof dit allemaal overzienbare afstanden. Meestal waren we na drie of vier uur alweer in de volgende stad.
Het hoogtepunt van de reis waren twee slotconcerten in een grote concertzaal in Sjanghai. Dat was een zeer bijzondere ervaring. De stad heeft net zo veel inwoners als heel Nederland en dat samengepakt op een gebied dat zo groot is als onze randstad. De stad is zeer modern en relatief welvarend. Veel gebouwen tellen minstens 30 verdiepingen. In het centrum zijn dat kantorenflats, die Manhattan-achtig aandoen en in de buitenwijken zijn dat woontorens.
Het concertpubliek is nog wel enigszins wennen. Men laat zich tijdens het converseren niet storen door het orkest; tijdens het concert wordt op hetzelfde niveau doorgepraat als daarvoor. Ook de mobiele telefoons blijven natuurlijk aan. Dat leidt ertoe dat er vanuit de zaal een kakofonie van geluid klinkt, soms onderbroken door een bescheiden applaus. Pas na afloop kun je vaststellen dat ze genoten hebben. Als ze je te pakken krijgen, moet je subiet handtekeningen uitdelen.
We hadden voortreffelijke solisten in ons midden, waaronder de ons bekende Richard van der Heyden. Vooral in het ‘na de pauzeprogramma’ stal hij de show met een virtuoze xylofoonsolo.
De terugreis Sjanghai-Amsterdam verliep zeer voorspoedig, althans voor de passagiers. De instrumenten- bagage verliep stukken moeizamer. Allereerst moest die teruggevlogen worden vanaf Peking, zodat hetzelfde krakkemikkige vrachtautootje die 1.600 km terug moest rijden. Vervolgens bleek de terug-bagage ruim 300 kg zwaarder te zijn dan de heenweg. Dit was voor de vliegtuigmaatschappij en de douane onbegrijpelijk; pas na veel onderhandelen en het betalen van $ 4.000,- contant losgeld konden de instrumenten zo’n tien dagen later toch nog vertrekken van Chinese bodem.
Al met al kijken we met veel plezier terug op deze tournee; anders dan het PSO maar beslist zeer geslaagd. Uiteindelijk is gelukkig iedereen weer behouden thuis gekomen.
door: Maarten Theulen en Ron van der Stelt