Vraag het Helma!

In deze rubriek geeft VHV Privé’s huis-allesweter HELMA weer antwoord op brandende kwestie van PSO leden.

“Het orkest is mijn lust en mijn leven. Toch, hoe hard ik ook studeer, sommige van de snelle loopjes blijven voor mij onspeelbaar. Lieve Helma, wat kan ik hieraan doen?”

Hoewel deze vraag anoniem gesteld werd, kan ik gevoegelijk aannemen dat het hier een altviolist(e) betreft. U studeert hard en toch kunt u niet alles spelen. Maar dat is helemaal niet erg. U moet componisten niet on- derschatten. Zij wisten zeer goed dat op het moment dat de concentratie voor de nootjes toeneemt, het geluid dat de altvioolsectie produceert wat smoezelig wordt en slechts een zwakke correlatie vertoont met datgene wat er daadwerkelijk geschreven staat. Dit is dan het effect dat zij willen bereiken.

“Lieve Helma, ik ben verliefd op onze aanvoerder. Hoe kan ik hier het beste mee omgaan?”

In de klassieke psychoanalyse wordt de liefde voor een persoon die een zekere machtspositie bekleedt, zoals dokters, psychiaters, dirigenten, etc. eenvoudig geschaard bij de Oidipus complexen. Echter, moderne ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat wij dit veel voorkomende probleem als een aparte categorie zijn gaan beschouwen: de Sycholos-complexen. Nu bent u waarschijnlijk niet voldoende thuis in de Griekse mytho- logie om het bijbehorend aangrijpend relaas te kennen. Hierbij wil ik u dan ook graag helpen. De Sycholos mythe stamt uit de begintijd van de Griekse beschaving, de tijd dat haar godsdienst nog maternalistisch was. De ruwere, rationelere, door mannen gedomineerde godenschaar uit de bloeitijd van de Griekse beschaving kon niet alle sporen van deze cultuur uitwissen, men denke maar aan priesteres Pitha, Orakel van Delphi.

In die dagen vatte een jonge man, Sycholos, liefde op voor de ervaren Kaleia, opperpriesteres in een tempel voor Gaia, moedergodin, godin van de aarde. Kaleia's positie bracht met zich mee dat zij vrijelijk kon kiezen uit de beschikbare mannenschaar. Op een dag besloot zij dan ook de liefde van Sycholos te consumeren. Snel daarna ech- ter verloor Kaleia haar interesse in Sycholos en zond hem weer weg. Gebroken door zoveel gevoelloosheid en onoprechtheid ontnam Sycholos zich toen de mogelijkheid ooit nog intieme omgang met een vrouw te hebben.

Nu beschikken wij natuurlijk over uiterst eerbare mannelijke aanvoerders. Dit heeft een belangrijke rol gespeeld bij hun aanname. Toch heeft ieder mens en zeker iedere man zijn zwakke momenten. Daarom is het in dit geval toch raadzaam professionele hulp te zoeken. Ik wil hierbij graag van dienst zijn.

“Ik zit achteraan bij de tweede violen. Dat wordt mij iedere keer fijntjes ingewreven als mijn aanhang een van onze concerten heeft bezocht. Hoe kan ik ervoor zorgen aan een van de meer eervolle lessenaars te komen?”

Het veroveren van een plekje aan een der bevoorrechte lessenaars is een subtiel en geleidelijk proces; een foutje is snel gemaakt waarmee jaren lange vertraging opgelopen kan worden. Zo wordt bijvoorbeeld het plompverloren op eigen initiatief opvullen van een plekje dat wegens ziekte of andere toevalligheden vooraan openblijft niet gewaardeerd en onmiddellijk afgestraft. In zo’n situatie moet u door snel te handelen ervoor zorgen dat u de enige logische persoon bent om gevraagd wordt om daar te komen zitten en dan, met de grootste tegenzin, een melancholische blik op je oude plekje werpend zich naar voren te begeven. Eenmaal de ivoren toren binnenge- drongen moet men van goede huize komen u weer te verdrijven.

Zo’n buitenkansje doet zich echter zelden voor en er zijn andere technieken nodig. Een aspect is het positief afsteken ten opzichte van de concurrentie. Voorzie hun partij van een forte in een pianissimo passage, verdoezel een GP, verander wat streken, geef een verkeerde aanvangstijd van een repetitie door, laat een sourdine wonderbaarlijk verdwijnen enzovoort enzovoort. In de Nederlandse cultuur van regentendom en achterkamertjespolitiek is het echter veel doelmatiger zich via het sociale circuit naar boven te werken. Investeer in de relatie met je aanvoerder. Trakteer hem of haar af en toe op een (alcoholische) versnapering, wees lovend over zijn prestaties, kleding, uiterlijk, muzikaal inzicht, vind hem of haar indien gepast aantrekkelijk, wat u maar kunt verzinnen. Dan, als de tijd rijp is, begin met het wegzagen van de poten onder de stoel van de concurrenten met losse opmerkingen als “zij speelt wel altijd erg hard” of “hij vindt jou geen goede aanvoerder”. De laatste en tevens moeilijkste fase is het over- tuigen van de aanvoerder van het feit dat het totaal uw ambitie niet is om vooraan te zitten maar dat je daar als voorgeschreven door een der wetten der natuur gewoon hoort te zitten. Laat blijken dat u in andere orkesten een grote staat van dienst hebt opgebouwd, dat uw collega’s niet begrijpen waarom u daar niet zit en meer van dit soort subtiliteiten. Wanneer u al deze stappen netjes en niet te overhaast volgt kan succes bijna niet uitblijven.

“Ik zit in de blazerssectie en ik erger mij altijd aan de chagerijnige blikken die de strijkers achterom werpen als wij een enkel fout nootje spelen. Gelukkig is er sinds kort een strijker die dit helemaal goed maakt met zijn lieve begripsvolle ogen die hij mij op zo’n moeilijk moment toekeert. Ik zou graag met hem in contact komen om hem persoonlijk te leren kennen maar dit is lastig vanwege de cultuurbarrière tussen blazers en strijkers. Lieve Helma, HELP MIJ!”

Maar natuurlijk! Ik kan hier heel kort over zijn: begin er niet aan! Strijkers en blazers, dat gaat niet samen. Dit klinkt heel ongenuanceerd en dat is ook de bedoeling. Ik kan na- melijk teruggrijpen op een rijke ervaring op dit gebied. De eerste ondeugende momen- ten, tsja, die zijn altijd mooi en spannend. Daarna zal je echter merken dat er onoverbrugbare verschillen zijn. Andere vrienden, voorkeuren, interesses, hoewel te vergeven in de roes van de eerste verliefdheid, het gaat in later tijd opbreken. En sta ook eens stil bij de kinderen, hoe kunnen zij zich tegen hun ouders afzetten als de ouders de uitersten reeds bezetten en hoe moeten zij dit aan hun vriendjes en vriendinnetjes vertellen? Laat blazers de liefde bij blazers zoeken en strijkers bij strijkers. Zo is het bedoeld.

Wilt u ook een (anonieme) vraag inzenden? Leg dan een briefje met daarop de vraag achter de paukkisten.

Door: Helmar van Santen