Senbazuru

In Japan vouwen ze traditioneel, als iemand support nodig heeft bij ziekte of ander ongeluk, duizend kraanvogels. Tijdens het vouwen daarvan stuur je al je positieve denkkracht de kant op van wie het nodig heeft. Mooie gedachte, vond Geertje, die jullie hulp heeft ingeroepen om tijdens de Italië tournee deze zogenoemde “senbazuru” te maken om Geertrui beterschap te wensen met haar ziekte. Deze gedachte en jullie grote inzet om de duizend vol te maken heeft ons zeer aangegrepen! Daarom wil ik jullie enige achtergrondinformatie wil geven over dit eeuwenoude Japanse gebruik.

De traditionele vouwkunst in Japan heet “ikebana”. Voor feesten en erediensten werden prachtige vouwsels gemaakt, waarmee de tempels en ook de Shinto-altaren werden opgesierd. Eerst waren die vouwsels vrij simpel, maar van lieverlee werden de versieringen steeds ingewikkelder en in de kloosters en tempels ontstond een hele vouwcultuur. Er werden rituele vouwsels opgehangen of neergelegd. Deze vouwsels hadden voorgeschreven vouwen en kleuren. Zo ontstonden een aantal traditionele “ikebana” modellen. Daaronder zijn de “sanbo”, het offerdoosje, de “tsuru”, de kraanvogel, de “kusudama”, de feestballon en verder nog de kikker, de krekel, de lelie, enz. enz. Wijzelf leerden “senbazuru”, duizend kraanvogels, kennen toen we een jaar in Japan woonden, waarbij we tijdens een reis ook Hiroshima bezochten. De oude traditie van het vouwen van 1000 kraanvogels is 50 jaar geleden opgebloeid door een aangrijpend voorval in Hiroshima.

Sadako Sasaki was bijna twee jaar, toen op 6 augustus 1945 de bom explodeerde, anderhalve kilometer van haar huis in Hiroshima. Schijnbaar ongeschonden vluchtte ze met haar moeder en oudere broer naar de Oto Rivier, waar ze werden doorweekt door de radioactieve zwarte regen die de hele dag viel. Tot haar twaalfde leek Sadako een normaal, gezond meisje. Ze was de beste hardloopster in de 6e klas, toen ze plotseling leukemie kreeg.

"Tsuru", de kraanvogel, is een oud Japans symbool voor lang leven, hoop, geluk en tevredenheid. Als je 1000 kraanvogels vouwt, “senbazuru”, zullen ze je behoeden voor ziekte. Sadako zei over de kraanvogels, "Ik zal vrede op jullie vleugels schrijven en jullie zullen over de hele wereld vliegen."

Maar Sadako had niet de kracht om die duizend kraanvogels te halen. Nadat ze er 964 had gevouwen, stierf ze op 25 oktober 1955. Haar vrienden hebben de resterende papieren kraanvogels toegevoegd en ze allemaal samen met haar begraven.

Sindsdien is de kraanvogel ook het internationaal symbool voor nucleaire ontwapening. Sadako's klas begon een nationale campagne om een monument voor haar te bouwen.

Dat werd opgericht in 1958 en het herdenkt alle kinderen die hebben geleden onder de bom. Op de top van het ovale, granieten onderstuk, dat de legendarische "Mountain of Paradise, Mt. Horai" symboliseert, staat een jong meisje die met gestrekte armen een gouden kraanvogel vasthoudt. In het onderstuk is ruimte voor de duizenden kleurrijke papieren kraanvogelstrengen die mensen elk jaar uit Japan en de hele wereld toesturen.

Als een “senbazuru” heel traditioneel wordt gemaakt, mag de vouwer de plek waar het vouwen werd begonnen, niet verlaten tot de 1000 ste kraanvogel klaar is, wat betekent, het huis niet uit. Er zit naar schatting ongeveer 60 uur werk in voor een ervaren vouwer.

Bij het monument voor de jeugd in Hiroshima, worden jaarlijks duizenden en duizenden “senbazuru” neergelegd, zoals bij ons op 4 mei kransen bij het monument op de Dam in Amsterdam. In Hiroshima gebeurd dit dagelijks. Hoe vreselijk de aanleiding ook is, het is een heel aangrijpend, maar toch zeker ook feestelijk gezicht al die duizenden slingers in alle kleuren van de regenboog.

Het getal 1000 is ook niet zomaar: volgens een legende zou de kraanvogel 1000 jaar leven en hij is dan ook het symbool voor 1000 jaar geluk en gezondheid. Ook gaat het verhaal, dat wie ziek is en 1000 kraanvogels vouwt, weer beter wordt. Dat lukt natuurlijk niet altijd en het monument in Hiroshima is daar het trieste voorbeeld van. Het meisje dat daar op de rots staat waaruit al die kleurige slingers als een waterval komen, moet het slachtoffertje voorstellen van die vreselijke ramp in 1945, Sadako.

Het was voor jullie een heel werk om zo'n “senbazuru” te maken, maar het geeft Geertrui en mij een bijzonder gevoel dat jullie daar allemaal aan hebben bijgedragen. We geloven zeker dat het helpt!

door: Reinout Woltjer